Қазақстан даласынан қола дәуірінің ірі протоқаласы табылды – Кембридж зерттеуі

Фото көзі: ашық дереккөздерден

Қаһар Бинахметов

Қар. 19, 2025, 4:28 Т.Қ.

Кембридж университеті Қазақстанның солтүстік-шығысындағы далалардан қола дәуірінің ірі орталығын тапқанын хабарлады, деп жазады ZontNews.kz Nur.kz-ке сілтеме жасап.

Ғалымдардың мәліметінше, Семиярка деп аталатын бұл ежелгі қоныс шамамен 140 гектар аумақты қамтиды және адамдар оны б.з.д. 1600 жылдан бастап мекендеген.

Зерттеушілердің айтуынша, протоқала көлемі мен жоспарлы құрылысымен ерекшеленеді. Орталықта монументалды құрылымдар табылған, ал айналасында керамика сынықтары мен қорғасын қола өндірісінің іздері сақталған.

Семиярка Ертіс өзенінің бойындағы шоқыда, Абай облысы, Бесқарағай ауданында орналасқан. Қорғаныс құрылыстарының көлемі, тікелей жер қыртыстары мен металлургиялық табылған заттар бұл аймақтың әлеуметтік және тұрмыстық құрылымында маңызды рөл атқарғанын көрсетеді.

Зерттеу жұмыстары 2018 жылы басталған. Британ-Қазақстан ғылыми тобы геофизикалық ізденіс жүргізіп, қола дәуіріне тән керамика мен металлургиялық қалдықтарды тапқан. Ғалымдар «Бұл Семиярка тек қоныс емес, жоғары ұйымдасқан қола балқыту орталығы болғанын дәлелдейді» дейді.

Осы табылыс далалық жартылай көшпелі қоғамдарда металлургия «мемлекеттік емес» деген пікірді жоққа шығарады. Мұнда металл жүйелі түрде және көлемді өндіріледі.

Топографиялық зерттеулер қорғаныс құрылыстарының бойында кірпіштен салынған, ішкі қабырғалары бар тұрғын кешендер болғанын көрсетті. Зерттеушілер кемінде 114 керамикалық ыдыс, руда, дайын бұйымдар мен құралдарды тапқан.

Семиярка көлемі мен құрылымы жағынан солтүстік Қазақстан даласындағы ең ірі протоқала болып саналады. Ғалымдар оның нақты аумағы 140 гектардан да көп болуы мүмкін деп болжап отыр. Бұл қоныс – жергілікті қорғасын қола өндірілген алғашқы далалық орталық. Ерекшелігі – қорғаныс құрылыстары жеке ғимараттарды қоршап, бүкіл қаланы емес.

Еске сала кетсек, бұған дейін Қарағанды облысында зерттеушілер әр дәуірге тән 25 жаңа тарихи-мәдени ескерткіш тапқан, ал елдің батысында Алтын Орда дәуіріне жататын ежелгі мавзолейдің жабық дәлізін «Сарайшык» музей-қорықында анықтаған.

Бұл туралы не ойлайсыз?