«Той ма, ной ма»: қазақ қоғамындағы даңғаза салтанат

Аида Ахметова Instagram парақшасында қазақ қоғамында белең алған салтанатты тои туралы сын айтып, оны «қазақша кедейліктің парады» деп атады. Ол мұндай тойларды ғылым, мәдениет пен білімнің дамуына кедергі келтіретін «көрер көзге сән-салтанат» деп бағалады, деп хабарлайды ZontNews.kz.

Ахметованың айтуынша, халықаралық деңгейде жетістікке жетпеген, ғылымда, мәдениетте, экономикада мойындалмаған кейбір адамдар абыройды кем дегенде өз ортасынан іздейді.

«Бұл абыройды жасанды сән-салтанат арқылы сатып алуға тырысатындар да бар», – дейді ол.

Қазір той өткізу дәстүрден гөрі мағынасыз сән-салтанат индустриясына айналды. Кей ұйымдастырушылардың шоу элементтері шектен шығады: залға көлікпен, жылқымен, тіпті түйемен кіру; қалыңдық пен күйеуді фараон бейнесінде «құлдардың» көтеріп әкелуі – бәрі ортағасырлық сахнаны еске салады. Үстелдер үйлеспейтін тағамдарға толып, «қымбат көріну» үшін жасалады. Мұндай көріністі көрген қарапайым адамдар несие алып, көрші-достарын басып озуға тырысады.

Сөйтіп қоғамда мынадай аксиома қалыптасады: қалта жұқарған сайын сән көрсетуге құштарлық артады. «Қонақтар тоқ болса болды, өз баласы аш отырса да ештеңе емес» деген психология орнығады. Пышақ үстінде жасалған той өткен жетіспеушілік пен қорланудың орнына өтем сияқты қабылданады.

Ал өркениетті елдерде отбасы мерекелері қарапайым, талғаммен өтеді, онда даңғаза жоқ. Бізде кедей сана мен кедей қоғам сәнді той жасаумен проблемаларын шеше алмайды. Ғылымы мен идеясы жоқ жерде адамдардың ойы «мейрамханада түйемен кіру» секілді көріністерге толады. «Бұл кімге және не үшін қажет? Қазақтар нені дәлелдегісі келеді? Білім мен еңбек орнына неге жасанды сән-салтанатқа қаржы құйылады?» деген сұрақтар туындайды.

Ахметова мұндай даңғаза тойларды қоғамдағы артта қалушылық пен төмен өзін-өзі бағалаудың айнасы деп атады.